Người ta biết đến vùng đất này từ hơn 100 năm nay với tên gọi là cù lao Lá. Lúc đầu, nơi đây là một con rạch nhỏ, đổ ra sông Ba Lai, dần dần do phù sa bồi đắp mà nên. Với độ cao trung bình khoảng 1,2 m so với mặt nước biển, Vàm Hồ là địa điểm lý tưởng cho các loài thực vật phát triển tạo thành một dãy rừng ngập mặn rộng hàng chục ha xuôi theo dòng Ba Lai. Đó chính là nơi trú ngụ của hơn nửa triệu con chim các loại. Theo thống kê, sân chim Vàm Hồ có khoảng 84 loài thuộc 35 họ và 12 bộ khác nhau; đông đảo nhất phải kể đến cò trắng, cò ngang nhỏ, vạc, diệc xám...; các bụi cây thấp hơn là thế giới của các loài cuốc, bìm bịp, chèo bẻo....; dưới cùng là nơi sinh sống của các loài thú hoang dã như dơi, chồn, rắn, sóc, trăn....
Hàng năm, cứ đến tháng 4, khi trời bắt đầu sa mưa và kéo dài cho đến tháng 10 âm lịch là đến mùa quần cư và sinh sản của chim. Trên các ngọn chà là, tổ chim treo oằn những cành cây. Mỗi buổi sáng sớm, các loài vạc ăn đêm kéo về nghỉ ngơi, còn các loài chim khác thì thức dậy bắt đầu ngày mới. Sân chim Vàm Hồ không chỉ có các loài chim bản xứ, thỉnh thoảng, các loài chim di cư từ những vùng khác như Trung Quốc, Nga, Úc trên đường bay tới biển Đông ghé qua tá túc, tìm thức ăn rồi lại đi tiếp. Hiện tại, nơi đây có hơn 700.000 con cò, vạc và các loại khác như còng cọc, le le, bìm bịp... Ðịa hình vàm gần sông, thức ăn dồi dào nên số lượng chim, cò ngày một gia tăng. Chim, cò làm tổ trên ngọn cây chà là, còn cây đước là chỗ đậu sau khi chim kiếm ăn về.
Ngày 29-12-1997, Ủy ban Nhân dân tỉnh Bến Tre ra Quyết định số 2409/QĐ-UB thành lập Khu bảo tồn sân chim Vàm Hồ với tổng diện tích (khu I và II) 67,6 ha. Ngày 21-12-1998, tỉnh ra Quyết định 2179/QĐ-UB, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng KBTSCVH. Năm 2001, Bến Tre đưa sân chim Vàm Hồ vào khai thác du lịch. Đến đây du khách được đi dạo đường rừng, bơi xuồng len lỏi trong rừng ngập mặn, đến tham quan khu căn cứ kháng chiến, đi qua những chiếc cầu tre lắt lẻo, ngã lưng trên chiếc võng mắc đung đưa giữa hàng dương. Sau khi tận hưởng cảm giác hòa mình với thiên nhiên, du khách có thể thưởng thức các món ăn dân dã từ tôm, cá, rùa... vừa bắt từ dưới ao lên.
Tuy nhiên, quá trình khai thác du lịch đã làm lượng chim sụt giảm. Để bảo vệ sân chim, Ủy ban Nhân dân huyện Ba Tri giao sân chim cho xã Tân Mỹ quản lý, bảo tồn. Sân chim ngưng khai thác du lịch, xã đóng cửa rừng, thuê lao động canh giữ, mọi việc ra vào khu rừng bảo tồn đều hạn chế. Khu rừng trở nên yên tỉnh, mùa mưa đàn chim cò về làm tổ sinh sản, mỗi năm một nhiều hơn. Năm 2007, diện tích rừng có chim làm tổ khoảng 20 ha, năm 2008 có hơn 30 ha trong tổng số 42 ha rừng bảo tồn. Mỗi m2 có khoảng 15 con, hơn 1,5 lần chim số năm trước. Tháng 06-2009, lượng chim về Vàm Hồ tăng khoảng 5% so với năm trước, nhiều nhất vẫn là cò, vạc, chim diệc, đáng chú ý là chim cổ đầu rắn, loại chim tương đối hiếm tại sân chim nhưng năm nay lại tập trung về với số lượng tương đối lớn, bay rợp bầu trời. Tại thời điểm này, sân chim Vàm Hồ đang có 35 họ chim với trên 80 loài sinh sống. Tháng 08-2009, tỉnh Bến Tre thực hiện dự án mở rộng sân chim Vàm Hồ thêm 20 ha, nâng diện tích khu bảo tồn sân chim lên 67 ha. Việc mở rộng nhằm đáp ứng nhu cầu sinh nở cho lượng chim, cò về ngày một nhiều. Diện tích mở rộng được Chi cục Kiểm lâm tỉnh trồng các loại cây chà là gai, tràm bông vàng, dừa nước, đước.
nguồn:bentre